अञ्जली चौधरी
जनकपुरधाम, माघ १ गते ।
प्रत्येक वर्ष झै यसवर्ष पनि धनुषाको धनुषाधाम स्थित बानगंगा नदीमा मकर संक्रान्तिको मेला शुरु भएको छ ।
माघ महिनाभरि मकर संक्रान्तिको अवसरमा प्रत्येक आइतवार मेला आयोजना हुंदै आएको छ । आइतवारदेखि मेला आयोजना भएपनि बुधवार नै मकर संक्रान्ति पर्न गएको कारण आजदेखि औपचारिक शुरुवात गरिएको छ । मकर संक्रान्तिको अवसरमा सो नदीमा स्नान गरे हरेक पापबाट मुक्ति पाउने र परिवारमा सुख शान्ति आउने जनविश्वास रहेको छ ।
आज बिहानैदेखि वानगंगा नदीमा नुहाउने श्रद्धालु भक्तजनहरुको घुइचो लागेको थियो । श्रद्धालुहरुले वान गंगा तिलले नदीमा स्नानपछि नजिकै रहेको धनुष मन्दिरमा भगवान श्रीरामजानकीको दर्शन गरेका छन । मकर संक्रान्तिका दिन वानगंगा नदीमा तिलले स्नान गर्दा परलोकमा मोक्ष पाइने धार्मिक मान्यता रहेको छ ।
मकर संक्रान्तिका दिन बिहानै वान गंगान नदीमा स्नान गरेर तिल दान गर्नाले सुन दान गरे सरहको पुण्य प्राप्त हुने धार्मिक विश्वास छ । माघ १ गतेका दिन घ्यू, चाकु, तिलका परिकार तथा खिचडी नखाने, दान नगर्ने, जलाशयमा गई स्नान नगर्ने, ध्यान नगर्ने व्यक्ति जीवनभर रोगी हुने उल्लेख छ ।
सूर्य धनु राशिबाट मकर राशिमा प्रवेश गरी उत्तरायण शुरु हुने भएकाले माघ १ गतेलाई मकर संक्रान्ति भनिन्छ । उत्तरायण शुरु हुने दिनमा वानगंगा नदीमा स्नान, जप, तप, ध्यान, साधना, दान आदिलाई पुण्यदायक हुने जनविश्वास रहेको छ ।
बेवास्ताले लोपोन्मुख हुँदै
यतिका महत्व बोकेका धनुषा जिल्लाको धनुषाधाम वन क्षेत्रमा रहेको त्रेता युगकालिन नदी बाणगंगा नदीमा प्रत्येक वर्षसम्म ठूलो मेला आयोजना हुंदै आएपनि सरोकारवाला निकायको बेवास्ताका कारण अहिले लोपोन्मुख अवस्थामा पुगेको छ ।
मेला अवधिभरि स्थानीय मेला संयोजक समितिले नदीको घाटलाई चिटिक्क पार्छन तर मेला सम्पन्न पछि कसैले पनि त्यसको संरक्षणतर्फ ध्यान पुरयाउंदैन । करीब २० बर्ष अघिसम्म आफ्नो पुर्न स्वरुपमा रहेको बाणगंगा नदी धनुषाधाम वनको जंगल फडानी, अतिक्रमण लगायतका समस्याहरुका कारण अहिले आएर १३ वटा मुहान मध्ये २ मात्रै जिवित अवस्थामा रहेको बांकी लापोन्मुख अवस्थामा पुगेको स्थानीयहरुको भनाई छ ।
त्रेता युगमा माता सीताको स्वयम्वरमा भगवान रामले शिवजीको धनुष तोड्दा ३ टुक्रा भएको थियो । जसमध्ये एउटा टुक्रा धनुषाधाम झर्दै पातालसम्म पुगेको थियो र केही जमिनमै रहन गयो । सोही क्रममा धरती मुनिबाट निस्केको पानी अहिले वानगंगा नदीको रुपमा परिणत भएको किवदन्ती छ ।
जमिन रहन गएको धनुषको टुक्राको अवशेष उदाहरण अहिलेपनि त्यहाँ देख्न सकिन्छ । जुन विस्तारै विस्तारे बढदै गएको छ । सो ठाउंलाई अहिले संरक्षित गरी त्यहाँ भगवान श्रीरामजानकीको प्रतिमा सहितको धनुष मन्दिर बनाइएको छ ।
यो विषयमा आफ्नो प्रतिक्रिया दिनुहोस् !