डा. रामनरेश पण्डितजी महिलामा प्रायः देखिने सस्या महिनाबारी भनेको हो ?
महिनावारी भनेको महिला वा युवतीको शरीरमा भएका चक्रीय हार्मोन परिवर्तनहरूका कारण नियमित चक्रिय प्रणालीमा योनीबाट हुने रक्त प्रवाह र पाठेघरको तह हो । यो प्रत्येक महिना बढीमा ५ दिनको अन्तरालमा हुने गर्छ । महिनावारी प्राकृतिक सरसफाइ प्रक्रिया हो जसबाट महिलालाई हरेक महिना गर्भवती हुन तयार हुने संकेत हो ।
यदि महिला महिनावारी भइन् भने पाठेघरले बनाएको रगतको तह विस्तारै योनिमार्ग हुदै रगतका रूपमा शरीरबाट बाहिर निस्कन्छ जुन रगतको रङ्ग गाढा रातो हुन्छ र कहिले कही ढिका जस्तो भएर जमेको रगतका रूपमा पनि बाहिर निस्कन्छ ।
महिनावारी महिलामा कहिले र कति वर्षदेखि कतिवर्षसम्म हुने गर्छ ?
महिनाबारी खासगरी २८ दिनको अन्तराल हुने गर्छ र यो ५ दिनसम्म हुने छ । तर यो प्रत्येक महिलामा फरक फरक समयमा हुने गर्छ । यो धेरैजसो युवतीहरूमा पहिलो महिनावारी १२÷१३ वर्षदेखि शुरु हुन्छ भने बढीमा ४८/५० वर्षसम्म हुने गर्छ ।
महिनावारीको समयमा के कस्ता परिवर्तन हुन्छ ?
महिनाबारी हुने क्रममा प्रायः पहिलो र दोस्रो दिनमा बढी रगत बग्छ । धेरै युवतीहरूमा पहिलो पटक महिनावारी हुँदा, पहिलो वर्षमा महिनावारी अनियमित हुन्छ । महिनावारी सुरु हुनु अघि योनिको माथिल्लो भाग दुख्ने, कब्जियत हुने, स्तन कडा हुने अनि दुख्ने, चिरचिरापन हुने र थकाइ लाग्ने तथा कसै कसैलाई डन्डीफोर आउने जस्ता लक्षणहरू पनि देखा पर्दछन् ।
ठिक अघि र महिनावारी भएकै वेलाको पहिलो दिन योनिको माथिल्लो भाग अर्थात पेटको तल दुख्ने गर्छ । महिनावारी सुरु हुनु करिब १२ देखि १६ दिनअघि डिम्बाशयबाट एउटा डिम्ब निस्कन्छ । उक्त डिम्ब उत्पादनको क्रममा महिलालाई पेटको वरिपरि दुख्ने गर्छ ।
डा. रामनरेशजी महिनाबारी अनिमित भनेको के हो र कसरी हुन्छ ?
चक्रिय रुपमा औषतन २८ दिनको अन्तरालमा महिनाबारी हुने गर्छ तर सो अन्तरालमा नभई कम वा बढी समयमा हुने, निर्धारित समयमा बढी समयसम्म रोकिनु लगायतका समस्या नै अनियमित महिनाबारी हो । तर २१ दिनदेखि ३५ दिनको अवधिमा भए त्यसलाई सामान्य नै मान्न सकिन्छ ।
महिनावारीको अनियमित मुख्यतः हार्माेनल कारणसँग जोडिएको हुन्छ । यो समान्यतः ओभरीमा ‘पोलिस्टिक’ हर्माेन बढेर वा थाइराइड हर्मोन बढ्नाले, अण्डाशय वा पाठेघरमा संक्रमणले गर्दा महिनावारी अनियमित हुने गर्छ ।
अधिकांश महिला वा युवतीमा पोलिसिस्टक हर्मोन बढेका कारण महिनावारी अनियमित समस्या हुने गरेको छ । पोलिसिस्टिकमा महिलाको अन्डाशयका अन्डा पाक्ने र फुट्ने हुन्छ । पोलिसिस्टिक भएका महिलाका थुप्रै अन्डा हुन्छन् र सबै अन्डाबाट अलिअलि हर्मोन निस्किएर हर्मोन असन्तुलित हुनेगर्छ । हर्मोन असन्तुलित भएपछि महिनावारी अनियमित हुन्छ । वातावरणीय समस्या, खानपान, धुम्रपान र मद्यपान सेवन, मानसिक तनाव, मानसिक रोगको औषधि सेवन आदि कारणले पनि अनियमित हुने गर्छ ।
अनियमित महिनाबारीमा कस्ता देखिन्छ र यसको समाधान के हो ?
महिनावारी अनियमित हुँदा डन्डीफोर आउने, मोटाउने, बच्चा नबस्ने, बच्चा ढिला बस्ने, शरीरका विभिन्न भागमा रौं आउने समस्या हुने गर्छ । यो समस्या कसैकसैलाई वंशाणुगत कारणले पनि हुन सक्छ ।
यसको समाधानका लागि चिकित्सकसँग नियमित चेकजाँच गराउनुपर्छ, पोषिलो खानेकुरा खानुपर्छ, शरीरलाई मोटापानबाट रोक्नुपर्छ, नियमित व्ययाम, प्रदुषित वातावरणबाट जोगिनु, गर्भनिरोधक चक्की वा सुई चिकित्सकको सल्लाहमा खाने, धुम्रपान र मद्यपानबाट सेवन गर्नु हुदैन र शरीरमा कुनै समस्या देखा परे तुरन्त उपचार गराउनुपर्छ ।
महिनाबारीले के कस्ता फाइदा हुन्छ ?
महिनाबारी खासगरी गर्भधारणका लागि बढी फाइदा पुरयाउंछ, यसका साथै नियमित प्राकृतिक सरसफाई हुन्छ जसले गर्दा खराब रगत आफै योनीको माध्यमबाट निस्किन्छ । महिनाबारीले
कसरी गर्भधारण गर्छन महिलाहरु ?
हरेक महिना परिपक्व डिम्ब डिम्बाशयबाट निस्केर डिम्ब बाहिनी नली हुदै पाठेघरसम्म आउछ । उक्त समयमा असुरक्षित यौन सम्पर्क भएमा र योनिभित्र नै वीर्य खसालेमा डिम्बलाई शुक्रकीटले निषेचित गर्न सक्छ र निषेचित भएमा महिला गर्भवती हुन्छिन् । गर्भवती भइसकेपछि महिनाबारी प्रक्रिया आफै रोकिन्छ ।
महिनावारीमा के कस्ता ध्यान पुरयाउनु पर्छ ?
महिनावारी हुँदा शारीरिक सरसफाईमा विषेश ध्यान पु¥याउनु पर्ने हुन्छ । परम्परागत रुपमा चल्दै आएको कपडा प्रयोग गर्नु हुदैन, यदि गर्नु नै परयो भने सफा एवं एक पटक प्रयोग भइसकेपछि अर्को पटक प्रयोग नगर्ने, हुनत सिनेटरी प्याड नै प्रयोग गर्नुपर्छ । योनीको नियमित सरसफाई हुनुपर्छ यदि भएन फोहर भई घाउ बन्ने सक्ने र त्यसले क्यान्सरको रुप लिन सक्ने सम्भावना हुन्छ ।
पेट र ढाड दुख्ने समस्याको घरेलु उपचार पनि छ कि ?
समान्यतः दर्दनिवारक औषधि प्रयोग गर्नुपर्छ । तर यस दुखाईलाई घरेलु उपचारको माध्यमबाट नियन्त्रण गर्न सकिन्छ । घरेलु उपचारमा यी तरिकाहरु अपनाउन सकिन्छ जस्तै ः रुमाल वा आधा मिटर जति सुतीको कपडाको टुक्रालाई तातो पानीमा भिजाएर र पेटको वरिपरि सेक्ने, तातो पानीलाई रबडको थैली वा सिसीमा राखेर दुखेका ठाउमा विस्तारै सेक्न, गेडागुडीको झोल, हरियो सागसब्जी खानु पर्छ जसले शरीरलाई कमजोर हुन दिदैन । हलुका व्यायाम गर्नाले पनि दुखाइ कम हुन्छ ।
महिनावारी हुदाँ यौन सम्पर्क गर्न सकिन्छ कि सकिदैन ?
महिनावारी हुदा यौन सम्पर्क राख्ने नराख्ने भन्ने कुरा व्यक्तिको इच्छा र निर्णयमा भर पर्छ तर वैज्ञानिक रूपले महिनावारी हुदा सुरिक्षत यौन सम्पर्क गर्दा कुनै नाकारात्मक असर पार्दैन ।
तर महिलालाई एच.आई.भी. तथा यौनजन्य संक्रमण भएको छ भने उसको यौन साथीलाई एच.आई.भी. तथा यौनजन्य सङ्क्रमण हुने सम्भावना भने यति वेला अन्य सामान्य अवस्थामा भन्दा धेरै हुन्छ ।
महिनाबारी भएको कति दिनपछि यौन सम्पर्क गर्दा गर्भ रहने सम्भावना हुन्छ ?
महिलाको डिम्ब र पुरुषको शुक्रकीटको मिल्न भएपछि गर्भ ठहरिने वैज्ञानिक धारणा छ । त्यसैले महिनाबारी भइसकेको ४÷५ दिनपछि यौन सम्पर्क गर्दा गर्भ ठहरिने गर्छ । किनकि महिनाबारी पश्चात महिलाबाट निस्केका डिम्ब र पुरुषबाट निस्केका डिम्ब एकआपसमा मिलेर गर्भधारण गर्छ ।
यो विषयमा आफ्नो प्रतिक्रिया दिनुहोस् !